Hættulegar uppfinningar fyrir heilsuna

Þegar maður horfir um öxl á tækninýjungar sem hafa orðið á undanförnum árum er ekki hægt annað en að dást að elju og uppfinningasemi okkar mannanna. Margar af þeim nýjungum hafa valdið algerum straumhvörfum í lífi okkar, ekki síst á vesturlöndum þar sem lífslíkur hafa aldrei verið hærri. Möguleikar læknisfræðinnar aukast ár frá ári í að takast á við sjúkdóma og heilsufarsleg vandamál en þar leika þróun meðferða, lyfja og tækjabúnaðar aðalhlutverkin auk fjölda umhverfisþátta.

En það er hægt að velta þessu á annann hátt fyrir sér og segja að þrátt fyrir ótrúleg tækifæri til að sigrast á sjúkdómum með tækninýjungum, þá geta þær haft hættuleg lýðheilsufarsleg vandamál í för með sér. Ef við skoðun þá hluti sem okkur þykja sjálfsagðir í dag og teljast til þæginda nútímans þá má segja að þar fari líklega einar hættulegustu uppfinningar fyrir heilsuna sem við þekkjum.

Tökum sjónvarpið sem dæmi, uppfinningin er orðin rúmlega hundrað ára, en segja má að almenn notkun hafi byrjað fyrir nokkrum áratugum og í dag getum við varla hugsað okkur að vera án þess. Við eyðum vitaskuld mismiklum tíma á rassinum fyrir framan imbakassann en rannsóknir í Bandaríkjunum sýna að meðaláhorf einstaklings er 34 klukkustundir á viku, en fer allt að 48 klukkustundum hjá 65 ára og eldri. Notkun tölvuleikja, spjaldtölva og snjallsíma hefur svo bæst við hjá yngri kynslóðinni og aukist verulega undanfarin ár.

Það þarf engan lækni, til að sjá samhengið á milli hreyfingarleysis, offitu, lífsstílssjúkdóma og sjónvarpsgláps. Okkur er öllum ljóst að við erum að fást við faraldur lífstílssjúkdóma sem er tilkominn að hluta vegna þeirra nútímalegu þæginda sem við búum við.

Síminn er eldri uppfinning sem gjörbylti samskiptum milli fólks forðum daga og enn frekar þegar við fengum farsímann og síðar veraldarvefinn. Nú til dags þykir ekkert tiltökumál að hverfa aftur til morslíkra samskipta með nýyrðum í sms sendingum unglinga sem kalla mætti afturhvarf þróunarinnar. Streita og álag sem fylgir því að vera stöðugt online, svara textaskilaboðum og tölvupóstum ýtir líklega undir félagslega einangrun, vanlíðan og gervinánd frekar en hitt og eykur örugglega ekki samskiptahæfni einstaklinga. Fjarlægðin sem internetið veitir getur ýtt undir lægri hvatir, einelti og dómgreindarleysi í nafnlausri umræðu hinna huglausu. Þá má ekki gleyma þeirri þörf okkar nútímafólksins að sýnast á Facebook og eyða tíma í að „hnýsast“ í málefni náungans á áður óþekktan máta.

Misvísandi upplýsingar um skaðsemi notkunar gera okkur enn erfitt fyrir en ljóst er að allar þær rafsegulbylgjur sem umlykja okkur allann liðlangann daginn ýta ekki undir heilbrigði okkar nema síður sé. Þá hafa umhverfisáhrif, reykingar, áfengi, mataræði, hreyfing, almennur aðbúnaður og aðgengi að heilbrigðisþjónustu sitt að segja. Tíðni krabbameina á heimsvísu samkvæmt World Cancer Research Fund er algengara í þróuðum löndum, en meðaltal allra meina er 1,7 sinnum hærra þar en í vanþróuðum ríkjum án þess að vitað sé um fullnægjandi skýringar. Sé horft til dauðsfalla á heimsvísu telur alþjóðaheilbrigðismálastofnunin að rúmlega 60% þeirra megi rekja til svokallaðra lífstílssjúkdóma og eru þær tölur vaxandi.

Það má því sem nokkurri kaldhæðni segja að uppfinningarnar létti okkur daglegt líf og geri það þægilegra, en á sama tíma ýta þær undir leti, ofát og hreyfingarleysi sem drepur okkur í meiri mæli en við höfum áður þekkt. Þess vegna eru þetta hættulegar uppfinningar fyrir heilsuna. Þegar öllu er á botninn hvolft er mikilvægt að við séum meðvituð um jafnvægi og það að nýta þær okkur til góðs. Hugsaðu um heilsuna og eigið líf, þú fékkst einn líkama, berðu virðingu fyrir honum svo hann endist þér vel og lengi.