Tóbaksfyrirtæki ætla sér að vefja kannabisvindlinga í framtíðinni

Alvarlegasta afleiðing kannabisneyslu er sjúkdómur kannabisfíknar sem er æði algengur meðal ungra Íslendinga.

Þessi sjúkdómur hefur herjað á Íslendinga frá árinu 1968 og á síðustu 23 árum hafa komið 5.393 einstaklingar á Sjúkrahúsið Vog sem greindust kannabisfíklar. 2.291 þeirra var yngri en 20 ára. Full ástæða er að taka það fram að þetta eru ekki neyslutölur heldur tölur um sjúkdómsgreiningar. Slíkir einstaklingar þurfa að fá góða afeitrun og meðferð á Sjúkrahúsinu Vogi og í framhaldi af því viðeigandi meðferð.

Til að undirstrika alvöru málsins eru 254 þessara einstaklinga nú látnir fyrir aldur fram, þeir voru 55 ára eða yngri þegar þeir létust. Batahorfur þessara sjúklinga eru þó jafn góðar og þeirra sem koma í meðferð og hafa einungis notað áfengi.

Þó að ástandið í kannabismálunum sé óviðunandi hafa kannabisreykingar Íslendinga staðið í stað undanfarin átta ár. Fjögur ár fyrir hrun og fjögur ár eftir hrun (sjá línurit um kannabisfíkla á Vogi). Þeir allra yngstu hafa dregið úr neyslu sinni (sjá línurit um hlutfall kannabisfíkla yngri en 20 ára úr hverjum fæðingarárgangi) en á móti auka hinir eldri neyslu sína lítillega (sjá línurit). Flestir hætta kannabisneyslu á fimmtugsaldrinum og þeir sem eru fíknir í kannabisefni fara með aldrinum að nota lyf og áfengi í stað kannabisefna.

Í fyrsta sinn frá árinu 1968 virðist ástandið komið í jafnvægi. Við þessar aðstæður er mjög varasamt að auðvelda með einhverjum hætti aðgengi að kannabisefnum eða auka ásókn í þau. Ef við slökum á forvörnum og meðferð og leyfum óátalið að fólk haldi uppi ósönnum áróðri um að kannabisefni séu hættulaus og nauðsynleg til lækninga erum við að auka ásókn í efnin. Ef við lögleyfum kannabisreykingar með einhverjum hætti erum við að auka aðgengi að þeim og fjölga kannabissjúkum þegar til lengri tíma er litið.

Í umræðunni um kannabisefni er ekki bara verið að fást við unglinga sem af þekkingarleysi eru að skrökva eða við fjölmiðlun sem leitar æsifrétta sem seljast í stað sannleikans því tóbaksfyrirtækin eru komin í kannabisspunann. Þessi fyrirtæki halda uppi áróðri fyrir kannabisneyslu og hugsa sér gott til glóðarinnar í þeim ríkjum Bandaríkjanna sem hafa leyft framleiðslu, sölu og neyslu kannabisefna til svokallaðra lækninga. Þettageraríkin í óþökk alríkisstjórnarinnar. Engin læknasamtök hafa óskað eftir slíkri notkun kannabisefna og engar tvíblindar slembiúrtaksrannsóknir benda til þess að kannabisefni bæti nokkurn sjúkdóm.

Kannabisefni geta að vísu slegið á viss sjúkdómseinkenni en í slíkum tilvikum eru til mun ódýrari og kröftugri lyf semgeraþað beinlínis rangt og hættulegt að reyna kannabisreykingar. Þetta vita tóbaksfyrirtækin auðvitað en sjá í hillingum pakka af vel vöfðum kannabisvindlingum renna út úr verksmiðjunum sínum í milljörðum.

Það er mikið í húfi og spuni tóbaksfyrirtækjanna um kannabisefni og skaðleysi þeirra er rekinn með þeim hætti að hann veldur verulegum alþjóðlegum áhrifum og setur svip á þjóðfélagsumræðuna hér.

Það er því full ástæða til að standa fast í lappirnar í kannabisforvörnum og tryggja kannabissjúklingunum áfram meðferð á Sjúkrahúsinu Vogi.

Eftir Þórarin Tyrfingsson
Höfundur er yfirlæknir SÁÁ