Arnþór Jónsson og Rúnar Freyr Gíslason

Fólkið heldur með SÁÁ

Arnþór Jónsson, formaður SÁÁ, og Rúnar Freyr Gíslason, samskiptafulltrúi samtakanna, hafa báðir farið í meðferð og starfað ötullega innan samtakanna síðan. Blaðamaður hitti þá í Von, húsi SÁÁ, til að ræða um 30 ára afmæli Vogs og margt fleira.

Yndislegt líf eftir meðferð
Arnþór og Rúnar starfa báðir í Von, húsi SÁÁ, í Efstaleiti þar sem þeir vinna mikið með fólki sem er komið í bata og er margt skemmtilegt á dagskránni þar í viku hverri. „Stundum heldur fólk að það eigi aldrei eftir að hlæja aftur eða hafa gaman eftir að það er komið út af Vogi. Fólk er fast í því að eina skemmtunin sé fólgin í því að fá sér en við viljum sýna að það er svo sannarlega ekki þannig,“ segir Rúnar. Arnþór bætir við að alkóhólistar hafi margir hverjir vanið sig á að leysa flest sín persónulegu vandamál og samskiptaflækjur undir áhrifum og að öll skemmtun sé tengd því að neyta vímugjafa. „Þegar víman er svo tekin út úr jöfnunni þarf fólk að læra að haga lífi sínu í nýjan hátt,“ segir hann.

Hjá SÁÁ er boðið upp á fjölbreytt félagsstarf svo sem bíósýningar, fundi, fyrirlestra, spilakvöld og dans, edrú spurningakeppnir, skíðaferðir og margt fleira. Rúnar segir að það sé algengt þegar ungt fólk er nýkomið úr meðferð að það kunni ekki að skemmta sér án vímugjafa. Áður en hann fór sjálfur í meðferð hafi hann verið búinn að ákveða að fólkið hjá SÁÁ væri einhvers konar söfnuður sem hann gæti aldrei tengst. „Það var viss þröskuldur fyrir mig. Svo fór ég að kynna mér málið og sá að það er alls konar fólk sem er alkóhólistar. Það hjálpaði mér og lækkaði þröskuldinn. Ég vissi ekki að alkóhólistar væru bara venjulegt fólk sem gerir fullt af flottum hlutum á degi hverjum og er alls ekki númer eitt, tvö og þrjú alkóhólistar. Alkóhólisti í bata þýðir að viðkomandi hefur tekið sig í gegn, hætt neyslu vímuefna og er að reyna að vera betri manneskja á hverjum degi.“

Heilahræringur og Nóbelsverðlaun
Ekki er langt síðan alkóhólistar á Íslandi voru meðhöndlaðir á Kleppi með klakaböðum og raflostmeðferð og voru sumir stofnendur SÁÁ í þeim hópi. Í Bandaríkjunum voru AA-samtökin stofnuð árið 1934 og þá var þegar farið að tala um alkóhólisma sem sjálfstæðan sjúkdóm. Arnþór segir skrýtið til þess að hugsa að árið 1949, meira en 10 árum eftir stofnun AA, hafi Antóni Egas Moniz fengið Nóbelsverðlaun í læknisfræði fyrir að þróa svokallaða lopotomíu sem meðferð við geðsjúkdómum, til að mynda alkóhólisma. Aðferðin byggðist á því að farið var með prjón inn í augntóftir fólks og hrært í framheila þess með honum. „Fólk róaðist víst við þetta en sem betur fer virkar samtalsmeðferðin og sú stefna að vera edrú og ná áttum í samfélagi með öðrum miklu betur en lopotomían. Sem betur fer varð Antóni, gaurinn með prjóninn, atvinnulaus,“ segir Arnþór og hlær, og leggur áherslu á hversu stutt sé síðan ástandið var svona. „Við Rúnar vorum stálheppnir með nútímalegu og kærleiksríku meðferðina sem við fengum.“

Fordómar gagnvart síkomufólki
Þó alkóhólismi sé sjálfstæður sjúkdómur sem allir geta fengið má enn finna fyrir fordómum segja þeir Arnþór og Rúnar þá sérstaklega beinast að þeim sem hvað veikastir séu. „Það er stöðugt verið að spyrja hvers vegna við tökum við sama fólkinu í meðferð aftur og aftur og af hverju þetta fólk nái ekki varanlegum árangri. Endurkomufólkið hefur upp til hópa fæðst inn í óbærilegar félagslegar aðstæður og alist upp við mikið óöryggi, kvíða, ótta og jafnvel ofbeldi. Svo eru aðrir sem hafa jafnvel skaðast í slysum eða eru með alls kyns tvígreind vandamál. Þetta er okkar veikasta fólk og við tökum alltaf á móti þeim. Það mun ekki breytast. Við þurfum að þróa betri aðferðir til að bæta lífsgæði þessa fólks,” segir Arnþór.

Afmælisbarnið stækkar
Nú standa yfir framkvæmdir við stækkun Vogs þar sem komið verður upp betri aðstöðu fyrir veikasta fólkið. Áætlað er að byggingin og nauðsynleg tæki kosti um 200 milljónir og hefur þegar verið safnað fyrir stórum hluta kostnaðarins og biðla þeir félagar til almennings og fyrirtækja um að styrkja framtakið.

„Einstaklingar og lítil og meðalstór fyrirtæki hafa stutt okkur dyggilega en það er vissulega þröngt á þingi á þessum almennu söfnunarsvæðum þegar ríkisreknar stofnanir hafa lagt undir sig leikvöllinn og safna þar fjármunum hver fyrir hinn í samkeppni við frjáls félagasamtök. Þetta er eins og í gamla daga þegar hrekkjusvínin í hverfinu komu og tóku yfir leikvöllinn og leiktækin og boltann,“ segir Arnþór. Áætlað er að viðbygging Vogs verði tekin í notkun í maí á næsta ári og verður lokahnykkur söfnunarinnar vonandi í skemmtiþætti í sjónvarpi og nánar auglýstur þegar nær dregur.

Þeir félagar finna þó fyrir miklum velvilja í samfélaginu og nefna sem dæmi að álfasalan ár hvert sé gríðarlega mikilvæg fjáröflunarleið fyrir SÁÁ. „Flestir þekkja einhvern sem hefur fengið aðstoð hjá SÁÁ og við tökum öllum opnum örmum. Það eru tíu til tólf þúsund manns í langtíma bata núna. Á 36 árum hafa samtökin byggt upp traust hjá almenningi. Við finnum að fólkið heldur með okkur og við höldum svo sannarlega með því,“ segir Rúnar.

Sjá meira um á www.saa.is