Bólguvaldandi mataræði og þunglyndi hjá konum

Talið er að 12-15 þúsund Íslendingar þjáist af þunglyndi á hverjum tíma. Sjúkdómurinn er því býsna algengur hér á landi. Fleiri konur glíma við þunglyndi en karlar.

Í Bandaríkjunum er talið aðfimmta hver kona þjáist af þunglyndi einhvern tíman á lífsleiðinni. Sjúkdómnum fylgja skert lífsgæði, minnkaðar lífslíkur og aukin hætta á öðrum sjúkdómum, þar á meðal eru hjarta-og æðasjúkdómur, sykursýki og ýmis krabbamein. 

Þunglyndi hefur margþætt einkenni. Þau eiga það sameiginlegt að draga úr lífsgleði og framtakssemi. Hæfni einstaklingsins til að takast á við daglegt líf skerðist og erfiðara verður að sinna daglegum athöfnum, rækta fjölskyldu og vini.

Truflanir í líkamsstarfsemi þunglyndra eiga margt sameiginlegt með þeim sem sjást hjá einstaklingum með hjarta-og æðasjúkdóma og efnaskiptavillu. Þunglyndir sýna oft merki um insúlínmótstöðu og truflanir í starfsemi æðaþels. Þá má oft finna merki um langvinna, hægfara bólguvirkni hjá einstaklingum með þunglyndi. Svipuð bólguvirkni finnst oft hjá sjúklingum með hjarta-og æðasjúkdóma, sykursýki og sum krabbamein. Því hafa sumir fræðimenn talið mögulegt að langvinnar bólgur séu mikilvæg orsök allra þessarra sjúkdóma og hugsanlega þráðurinn sem tengir þá saman.

Margar rannsóknir benda til þess að mataræði geti bæði dregið úr og aukið bólguvirkni í líkamanum. Um þetta hef ég fjallað ítarlega í annarri grein. Því er hugsanlegt að matræði okkar geti haft áhrif á hættuna á að fá þumglyndi. Bandarískir vísindamenn við Harvard háskólann í Boston leituðust nýlega við að svara þessarri spurningu í stórri faraldsfræðilegri rannsókn á konum. Niðurstöðurnar voru birtar í tímaritinu "Brain, Behaviour and Immunity". 

Hvað er bólguvaldandi mataræði

Rannsókn bandarísku vísindamannanna náði til 43.865 kvenna sem tóku þátt í svokallaðri NHS rannsókn (Nurses´Health Study) á tímabilinu 1996 - 2008. Komurnar svöruðu reglulega spurningum um mataræði sitt á tímabilinu. 

Til að komast að því hvort bólguvaldandi mataræði tengdist hættu á þunglyndi þurftu vísindamennirnir að skilgreina hvað fæða veldur bólgum. Til þess notuðu þeir hóp kvenna sem rannsakaður var á árabilinu 1989-1990. Mæld var bólguvirkni í blóði kvennanna og hún borin saman við niðurstöður spurningalista um mataræði. Á þennan hátt að reikna fylgnistuðul á milli fæðutegunda og bólguvirkni (sjá töfluna hér að ofan)

Fæðumynstur sem hafði í för með sér aukna bólguvirkni einkenndist af hlutfallselega lítilli neyslu á víni, kaffi, ólífuolíu, gulu grænmeti og grænu laufgrænmeti, en hlutfallslega mikilli neyslu á sykruðum gosdrykkjum, unnum kornvörum, rauðu kjöti, sykurlausum gosdrykkjum og smjörlíki. 

Neysla á grænu laufgrænmeti og 
gulu grænmeti dregur úr bólguvirkni

Ef þú vilt síður neyta fæðu sem eykur bólguvirkni skaltu forðast sykraða og sykurlausa gosdrykki, unnar kjötvörur og rautt kjöt. Fiskur og grænmeti eru síður bólguvaldandi. Hófleg vínneysla, kaffi, ólífuolía, grænt laufgænmeti og gult grænmeti getur dregið úr bólguvirkni. 

Bólguvaldandi mataræði og þunglyndi

Rannsókn bandarísku vísindamannanna leiddi í ljós að konur sem neyttu fæðu sem hafði sterka tengingu við bólguvirkni voru líklegri til að fá þunglyndi en konur sem neyttu fæðu sem hafði veika tengingu við aukna bólguvirkni. Töldu vísndamennirnir líklegt að tengsl mataræðis við þunglyndi skýrist að einhverju leyti af áhrifum mismundandi fæðutegunda á bólgusvörun.

Niðurstaðan er í samræmi við rannsóknir sem sýnt hafa að þeir sem halda sig við áherslur Miðjarðarhafsmataræðisins þegar kemur að fæðuvali hafa minni hættu á þunglyndi. Miðjararhafsmataræðið inniheldur mikið af fæðutegundum sem draga úr bólguvirkni. 

Orsakir þunglyndis eru margþættar. Langvinn hægfara bólguvirkni kann að vera einn af þeim þáttum sem hefur áhrif á tilurð sjúkdómsins. Slík bólguvirkni getur jafnframt skýrt hina sterku fylgni sem er á milli þunglyndis, hjarta-og æðasjúkdóma, offitu, sykursýki og sumra krabbameina. 

Rannsóknin sannar ekki að neysla á fæðu sem eykur bólguvirkni valdi þunglyndi. Faraldsfræðilegar rannsóknir af þessu tagi geta fyrileitt ekki sannað að um orsakasamhengi sé að ræða. Þrátt fyrir það hefur rannsóknin vakið talsverða athygli og er enn ein vísbendingin um að mataræði okkar getur haft mikil áhrif á heilsu okkar og líðan. 

Heimildir : mataraedi.is