D-vítamín er fituleysið vítamín

D-vítamín er fituleysið vítamín sem er að finna í feitum fisk eins og laxi, síld, makríl og túnfisk, og einnig í lýsi og öðrum fiskolíum. Eggjarauður, smjör og lifur gefa talsvert magn af D-vítamíni líka en það veltur á magni D-vítamíns fæðunnar sem dýrið borðaði sem gefur afurðina. Fæðutegundir sem hafa viðbætt D-vítamín á Íslandi eru aðallega D-vítamín bætt léttmjólk, fjörmjólk, nýmjólk og D-vítamín bætt smjörlíki.

Ráðleggingar

D-vítamín er eitt af þeim fáu vítamínum sem Íslendingar neyta að meðaltali ekki nóg af en nýlega hækkuðu ráðlagðir dagsskammtar fyrir vítamínið. Í síðustu Landskönnun á mataræði Íslendinga kom í ljós að meðalneysla D-vítamíns er 8,1 µg/dag en ráðlagður dagsskammtur er nú 15 µg/dag fyrir fólk sem er á aldrinum 10-70 ára og 20 µg/dag fyrir einstaklinga sem eru 71 árs eða eldri. Fyrir börn yngri en 10 ára og ungabörn er ráðlagður dagsskammtur 10 µg/dag. Það kom líka í ljós í Landskönnuninni að einstaklingar sem taka aldrei lýsi ná ekki ráðlögðum dagsskammti fyrir D-vítamín.

Það getur verið erfitt að fá nægjanlegt D-vítamín úr matnum og því er nauðsynlegt að taka það sem fæðubót, sérstaklega fyrir okkur á Íslandi. Það kemur til vegna þess að sólin skín lítið á okkur yfir vetrartímann, en þegar sólin skín á húðina, þá hjálpar hún líkamanum að búa til D-vítamín. D-vítamín er því í raun eina bætiefnið sem heilbrigt fólk þarf að taka fyrir utan fólat fyrir konur á barneignaaldri. Til að uppfylla þessar ráðleggingar er nauðsynlegt að taka annaðhvort eina og hálfa teskeið af lýsi á dag, lýsisperlur eða eina töflu af D-vítamíni og passa þá að taflan og perlurnar uppfylli dagsskammtinn.

Áhrif á heilsuna

Fullnægjandi D-vítamín gildi í líkamanum er mikilvægt fyrir heilsuna, vegna þess að það getur hjálpað við að minnka líkur á beinbrotum. Þegar D-vítamín gildi er mjög lágt, þá getur það valdið beinkröm hjá börnum og beinmeyra hjá fullorðnum. D-vítamín skortur hefur einnig verið tengdur við beinþynningu, meiri líkur á ristilkrabbameini og hærri líkur á offitu. Vegna þess hversu mikilvægt D-vítamín er til að koma í veg fyrir beinþynningu hjá eldra fólki, þá hækkar ráðlagði dagsskammturinn með aldrinum, en D-vítamín ásamt kalki er stór hluti þess sem hjálpar til með það vegna þess að D-vítamín örvar frásog kalks í meltingarvegi. En D-vítamín er nauðsynlegt fyrir fólk á öllum aldri, því beinheilsa skiptir okkur öll máli og það er líklegt að fleiri mikilvæg hlutverk D-vítamíns eigi eftir að koma betur í ljós í framtíðinni.
 

Heimildir

• Ráðleggingar um mataræði og næringarefni fyrir fullorðna og börn frá tveggja ára aldri. Lýðheilsustöð. Reykjavík (2006).
• Hólmfríður Þorgeirsdóttir, Hrund Valgeirsdóttir, Ingibjörg Gunnarsdóttir, Elva Gísladóttir, Bryndís Elfa Gunnarsdóttir, Inga Þórsdóttir, Jónína Stefánsdóttir & Laufey Steingrímsdóttir (2012): Hvað borða Íslendingar? Könnun á mataræði Íslendinga 2010-2011. Helstu niðurstöður.
• Insel, P., Turner, R. E. and Ross, D.  (2007). Nutrition (3rd7 edition). Massachusetts.
• Mai, X. M., Chen, Y., Camargo, C. A., Jr. and Langhammer, A. (2012). Cross-Sectional and Prospective Cohort Study of Serum 25-Hydroxyvitamin  D Level and Obesity in Adults: The HUNT Study. Am J Epidemiol. doi: 10.1093/aje/kwr456
• World Health Organisation (2009). Global Health Risks. Mortality and burden of disease attributable to selected major risks.

Höfundur:  Hrund Valgeirsdóttir, næringarfræðingur http://naering.com