GEÐRASKANIR - umræðan um þær hefur opnast svo um munar í okkar þjóðfélagi

Lífið byrjar sem ferðalag þegar við fæðumst. Verkefni lífsins eru margbreytileg og það sem við vissum ekki áður vitum við í dag.

Ég er að tala um geðraskanir þar sem fólk var áður lokað inni og skömm aðstandanda sem samfélagsins mikil. Fólk taldi Hörð Torfa vera með geðröskun fyrst hann viðurkenndi sína samkynhneigð og varð að flýja land út af dómhörku. Í dag er sjálfsagt að samkynhneigt fólk  komi út úr skápnum til að vera þau sjálf. Umfjöllun fjölmiðla eins og fyrir gaypride aldrei verið meiri og sjálfsögð.

Sem betur fer hefur það verið að gerast á undanförnum árum með aukinni þekkingu að fólk sem glímir við geðraskanir hafa komið út úr sínum skáp til að gefa öðrum von með að leita sér hjálpar. Við verðum nefnilega að læra af fortíðinni og gera fólki auðveldara fyrir að leita sér hjálpar. Fjölmiðlar gegna miklu hlutverki með því að og segja meira frá því góða sem er gert og hjálpa til við byggja upp samfélag fyrir alla óháð stöðu og stétt enda fara geðraskanir ekki í manngreiningarálit og ýmis úrræði fyrir fullorðið fólk í boði.

Aðstandendur og börn

Aðstandendur sem eiga börn mega ekki loka á ef barnið þeirra á erfitt andlega með að takast á við lífið. Nauðsynlegt er að mennta- og menningarmálaráðherra geri meira til að auka við þjónustu í grunn- og framhaldsskólum landsins. Ég tel að hægt sé að gera enn betur í lífsleikni til að takast á við andlega vanlíðan barna og ungmenna. Það er ekki auðvelt fyrir aðstandendur að viðurkenna að barnið þeirra eigi erfitt andlega en hvað myndu þau gera ef þau glímdu við krabbamein?

Sem samfélag getum gert betur til að hjálpa aðstandendum og þau viti af stuðningi eins og við gerum með líkamleg veikindi enda hausinn hluti af líkamanun síðast þegar ég vissi. Mikilvægt að aðstandendur og skóli hlusti á barnið og reyni að finna leiðir sem hjálpar barninu. Barnið þarf að finna fyrir því að þau geti treyst og þeim sé óhætt að tala um sína vanlíðan.    

Samfélagið skapar um leið verðmæti sem skilar sér í auknum lífsgæðum til framtíðar. Ég er að skrifa þetta þar sem ég veit hvað geðraskanir rændu miklu sem hægt væri að koma í veg fyrir í dag ef ég væri í grunnskóla. Ef ég hefði fengið fræðslu frá fólki sem hefði reynslu af geðröskunum og séð að þetta er ekki manni sjálfum að kenna. Hægt væri að eignast gott líf hefði breytt miklu fyrir mig að sjá vonina. Það er auður í fólki sem hefur gengið dimman dal sem nýtir sína reynslu til góðs í dag. Reynslu sem fæst ekki í bókum en með fagmönnum getum við saman hjálpast að með gefa börnum jöfn tækifæri í samfélaginu og um leið verðmæti að bættum lífsgæðum og þáttöku í samfélaginu..  

Aðeins um mínar geðraskanir

Ég hef glímt við geðraskanir mest allt mitt líf án þess vita hvað kvíði, félagsfælni eða þunglyndi var. Ég var með sjálfsvígshugsanir nær daglega frá 12 til 38 ára aldurs. Byrjaði að finna fyrir kvíða þegar ég byrjaði í grunnskóla sem þróaðist í félagsfælni og um 12 ára aldur var ég farinn að kvíða hverjum degi og byrgði mína vanlíðan. Ég fékk vonina árið 2005 orðinn 38 ára gamall þegar ég var í verkjameðferð á Kristnesi í Eyjarfirði eftir mína aðra mjaðmaliðaskiptingu. Verkjameðferðin varð til þess að ég hef eignast betra líf því á Kristnesi  var fræðsla um kvíða, félagsfælni og þunglyndi. Eftir þessa fræðslu fékk ég bæklinga um þessar geðraskanir  og það var eins og ég væri að lesa um mig frá a-ö. Ég sá  hvað hafði stjórnað minni vanlíðan og sá að það var von um að eignast lífsgæði sem ég hafði þráð síðan ég var barn. Ég hafði val um hvort ég vildi horfa fram á við eða halda áfram að lifa í ótta og dómhörku sjálfs míns sem samfélagsins á þeim tíma.

Ég valdi að horfa fram á við en til þess þurfti ég að vera opinn og hreinskilinn um mína líðan til að geta tekist á við sjálfan mig og lífið. Ég hef þurft að leita mér aðstoðar hjá mörgum fagmönnum og stofnunum á síðustu 12 árum sem hefur skilað sér að ég er þáttakandi í lífinu. Ég hef útskrifast úr 3 skólum ég sem entist í 2 mánuði í framhaldsskóla 1983. Ég er einn af stofnendum Grófarinnar á Akureyri sem er geðverndarmiðstöð sem hefur hjálpað mörgum að taka skrefið að bættri líðan og lífsgæðum.

Ég hef farið í fjölda viðtala og skrifað greinar til að hjálpa til við að opna umræðuna, auka þekkingu og gefa von. Ég hef verið með geðfræðslu í skólum, málþingum og út í samfélaginu. Ég er fyrst og fremst þakklátur að hafa eignast lífsgæði þótt að verkir eða síþreyta hrjái mig get ég allavega deilt minni reynslu til góðs og horft fram á við. Ég er viss um að börnum sem líður eins og mér leið geta átt flott líf framundan með réttu hjálpini og að á þau sé hlustað. Til þess þurfum við að vinna saman að bættum hag barna og að aðstandendur séu til í að vinna með.

Höfundur greinar:

Eymundur L. Eymundsson ráðgjafi, félagsliði og verkefnastjóri geðfræðslu Grófarinnar.

Fleiri greinar eftir höfund:

Sálfræðingar eru nauðsynlegt afl inn í skólakerfið

http://www.visir.is/section/MEDIA98&fileid=CLP50036