Frá árinu 2013 hefur Matvælastofnun látið mæla sýklalyfjaþol baktería sem geta borist milli manna og dýra.

Mælingar undanfarinna þriggja ára sýna að tilvist þessara baktería með þol gegn einu eða fleiri sýklalyfjum er frekar lág hér á landi. Brýn þörf er á að halda mælingum áfram til að fá heildarmynd af stöðunni hérlendis, en lyfjaþol baktería er ein helsta heilbrigðisógn nútímans.

Súna er sjúkdómur sem berst milli manna og dýra og tilteknar bakteríur eru súnuvaldar. Rannsóknir hafa sýnt að súnuvaldandi bakteríur geta borið með sér erfðaefni sem veitir þeim þol gegn sýklalyfjum og að þessar lyfjaþolnu bakteríur geti borist milli dýra og manna. Erlendar mælingar sýna að þol baktería gegn sýklalyfjum er stöðugt að aukast í heiminum. Ábyrg og rétt notkun sýklalyfja, hvort heldur er í dýrum eða mönnum, er grundvallaratriði til að sporna gegn aukningu á sýklalyfjaþoli baktería.

Mikilvægt er að vakta lyfjaþol í bakteríum með sambærilegum hætti og er gert í nágrannalöndunum, þannig nást samanburðarhæfar niðurstöður. Matvælastofnun tekur sýni á grundvelli reglugerðar nr. 1048/2011 um vöktun súna (sjúkdóma sem smitast á milli manna og dýra) og súnuvalda auk þess sem stofnunin styðst við ákvörðun Evrópusambandsins (2013/652/EB) um vöktun á lyfjaþoli, en ákvörðunin er þó enn ekki innleidd hér á landi.

Árin 2013 og 2014 var sýklalyfjaþol mælt í kampýlóbakterstofnum sem greindust í kjúklingum og árin 2014 og 2015 var sýklalyfjaþol mælt í salmonellustofnum í dýrum og fóðri. Til viðbótar var árið 2014 mælt, hvort eðlileg bakteríuflóra (E. coli) í meltingarfærum kjúklinga bæri með sér erfðaefni sem veitir bakteríunni þol gegn sýklalyfinu „cephalosporin“ en slíkar bakteríur kallast ESBL og/eða AmpC myndandi E. coli. Sama ár var einnig leitað að Methicillin ónæmumStaphylococcus aureus (MÓSA) í svínum vegna þess að þessar bakteríur eru að breiðast hratt út í svínaeldi erlendis. 

Helstu niðurstöður mælinganna hér á landi eru að kampýlóbakterstofnarnir í kjúklingaeldi hafa flestir verið næmir fyrir öllum sýklalyfjum sem mæld voru, en sýnin voru öll tekin úr innlendri framleiðslu. Árið 2013 var einn stofn með þol fyrir einu sýklalyfi (6% stofna) og árið 2014 var einn stofn með þol fyrir tveimur sýklalyfjum (4% stofna).

Árið 2014 sýndu 44% af salmonellustofnum úr alifuglum og 55% af stofnum úr svínum af innlendum uppruna þol gegn einu sýklalyfi en einn stofn úr nautakjöti af erlendum uppruna var með þol gegn tveimur sýklalyfjum. Árið 2015 mældist þol mun lægra en árið 2014 en einungis einn stofn úr alifuglum var með þol gegn einu sýklalyfi (4%), en einn stofn úr svínum (17%) var fjölónæmur.

ESBL og/eða AmpC myndandi E. coli fundust í samtals 6,2% botnlangasýna úr kjúklingum og 8,3% sýna úr afurðum kjúklinga árið 2014. 

Við skimun á MÓSA kom í ljós að þessar fjölónæmu bakteríur fundust ekki í þeim 24 svínastofnum sem leitað var í.

Ítarefni

• Upplýsingasíða Matvælastofnunar um niðurstöður vöktunar á lyfjaþoli baktería

Af vef mast.is 

,